O ile każdy zna rewolucyjną teorię heliocentryczną Mikołaja Kopernika, o tyle nie każdy wie, co należało do obowiązków wielkiego astronoma pełniącego funkcję kanonika i administratora. Jak we wszystkie powierzone mu zadania, tak i w to Kopernik wkładał całe swoje zaangażowanie i solennie wywiązywał się z powierzonych mu obowiązków.
LIDZBARK WARMIŃSKI – CZAS DECYZJI
W Lidzbarku Warmińskim warto zwrócić uwagę na małe pomieszczenie w zamkowej wieży, na wysokości Wielkiego Refektarza, które było ulubionym ponoć miejscem biskupa Łukasza Watzenrode. „Łukasz Watzenrode przyozdobił to wnętrze tymi pięknymi malowidłami na sklepieniu krzyżowym, polichromiami na ścianach i tutaj spędzał czas na tak zwanych sekretnych rozmowach, ale pewnie nie tylko. I tutaj najprawdopodobniej spędzał dużo czasu ze swoim siostrzeńcem, Mikołajem Kopernikiem, wiodąc z nim rozmowy na temat jego życia, przyszłości i przede wszystkim planów co do kariery. Jak wiemy, Mikołaj Kopernik spędził na zamku w Lidzbarku Warmińskim dość dużo czasu, bo aż 9 lat. Tutaj mieszkał, stąd wyjeżdżał na studia do Padwy i Bolonii na studia prawnicze i na studia medyczne i tutaj właśnie wybierał swoją drogę życiowa, często dyskutując z biskupem Watzenrode. Zdecydował się nie być biskupem, zdecydował zostać kanonikiem i wybrać to przede wszystkim, czym się zajmował najbardziej, to znaczy badaniem nieba i teorią heliocentryczną” – mówi Małgorzata Jackiewicz-Garnic, kustosz, kierownik Muzeum Warmińskiego w Lidzbarku Warmińskim.
OLSZTYN – EKONOMIA I TRAKTATY MONETARNE
Podczas pobytu w Olsztynie, Kopernik zainteresował się też sferą ekonomii. „Zostało mu to narzucone troszkę odgórnie, ale też wynikało z piastowanej przez niego funkcji administratora dóbr wspólnych Warmińskiej Kapituły Katedralnej. Jako administrator był po prosty zmuszony i zobligowany do dbania o majątek Kapituły. W momencie, kiedy Kopernik prowadził te działania, na rynku finansowym funkcjonowały pieniądze srebrne w obiegu ogólnym, których jakość była różnoraka, w zależności od zawartego w nich srebra. Były też pieniądze dobre i były pieniądze złe. Biskup Fabian Luzjański zwrócił się do Kopernika z prośbą o uzdrowienie tych stosunków monetarnych poprzez przeprowadzenie reformy monetarnej w Prusach, którą zainteresowani byli wszyscy, łącznie ze Stanami Pruskimi. Kopernik przystąpił do pisania swoich słynnych traktatów. Pierwszy z nich pod tytułem „Rozmyślania” – memoriał, napisał w murach tego zamku w 1517 roku” – mówi Małgorzata Kumorowicz, adiunkt w dziale historii i etnografii Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
OLSZTYN – KOPERNIK - LEKARZ
Olsztyn to także działalność Mikołaja Kopernika w roli lekarza. „Jednym z najcenniejszych egzemplarzy, znajdującym się w zbiorach biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, są 2 współprawne traktaty medyczne, należące do prywatniej biblioteki Mikołaja Kopernika. Pierwszy z nich wydany został w 1485 roku w Pawii, jest to traktat „Brewiarz praktyki medycznej” autorstwa Arnolda de Villanova, drugi to 2 lata młodszy, pochodzący z Bolonii druk autorstwa Michała Savonaroli o gorączkach. Na kartach od 5. do 13. Znajdują się odręczne zapiski Mikołaja Kopernika. Odnoszą się one do treści owego traktatu, a treść tu zawarta dotyczy chorób oczu. Na przykład zawarte są tu recepty na zaćmienie oczu – na przykład kazano stosować poranny mocz, żeby przemywać oczy, tudzież zmieszać żółtko z mlekiem kobiecym i również je przemywać. Również na następnych kartach znajduje się recepta na tak zwany „środek cudowny”, który miał oprócz schorzeniom oczu pomagać na opóźnienie siwizny” – mówi Alicja Łuczyńska, kustosz biblioteki Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
OLSZTYN – KOPERNIK - ADMINISTRATOR
Jednym z najważniejszych zadań Mikołaja Kopernika w czasie, gdy przebywał na zamku w Olsztynie, była funkcja administratora dóbr Kapituły, a jedną z najcenniejszych pamiątek w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur są dokumenty dotyczące lokacji łanów opuszczonych. Kopernik miał za zadanie osiedlanie w opuszczonych podczas wojen gospodarstwach nowych osadników, po to, by przynosiły one dochody do kasy Kapituły. Każdą lokację zapisywał w specjalnej księdze, zatytułowanej „Lokacje łanów opuszczonych”. Jej kopia, podobnie jak wiele innych pamiątek po Koperniku, znajduje się w salach Muzeum Warmii i Mazur – na olsztyńskim zamku.
